Tổng quát ung thư túi mật
Ung thư túi mật là sự phát triển bất thường của các tế bào bắt đầu trong túi mật.
Túi mật là một cơ quan nhỏ, hình quả lê ở phía bên phải của bụng, ngay bên dưới gan. Túi mật lưu trữ mật, một chất lỏng tiêu hóa do gan sản xuất.
Ung thư túi mật không quá phổ biến trên thế giới cũng như ở Việt Nam. Khi bệnh ung thư túi mật được phát hiện ở giai đoạn sớm nhất thì cơ hội chữa khỏi là rất cao. Nhưng hầu hết các trường hợp ung thư túi mật đều được phát hiện ở giai đoạn muộn khi tiên lượng đã rất xấu.
Ung thư túi mật có thể không được phát hiện cho đến khi nó tiến triển vì nó thường không gây ra dấu hiệu hoặc triệu chứng cụ thể nào. Ngoài ra, tính chất tương đối ẩn của túi mật dễ khiến ung thư túi mật phát triển mà không bị phát hiện.
Ung thư túi mật được chia làm 4 giai đoạn như sau:
Giai đoạn 1: Khối u hình thành trong túi mật, không di căn hạch và di căn xa
Giai đoạn 2: Khối u xâm lấn các mô liên kết bên vạnh, chưa di căn hạch và di căn xa
Giai đoạn 3A: Khối u xâm lấn ra khỏi thành túi mật, nhưng chưa tiến đến động mạch và tĩnh mạch lân cận.
Giai đoạn 3B: Khối u di căn hạch vùng nhưng không di chuyển tới các động mạch và tĩnh mạch gần đó, không di căn xa
Gia đoạn 4 ( giai đoạn cuối ): Ung thư giai đoạn này đã lan tới động tĩnh mạch hoặc hạch vùng gần đó nhưng chưa di căn xa.
Triệu chứng ung thư túi mật
Các dấu hiệu và triệu chứng ung thư túi mật có thể bao gồm:
- Đau bụng, đặc biệt là ở phần trên bên phải của bụng
- Chướng bụng
- Sụt cân đột ngột
- Vàng da và lòng trắng của mắt
- Buồn nôn, tiêu chảy
- Sốt cao
- Xuất hiện khối u ở vùng phải (có thể sờ thấy trên bề mặt da)
Nguyên nhân ung thư túi mật
Hiện nay các bác sĩ vẫn chưa đưa ra kết quả rõ nguyên nhân gây ra ung thư túi mật.
Các bác sĩ cho rằng ung thư túi mật được hình thành khi các tế bào túi mật khỏe mạnh phát triển những thay đổi (đột biến) trong DNA của chúng. DNA của tế bào chứa các chỉ dẫn cho tế bào biết phải làm gì. Những thay đổi cho biết các tế bào phát triển ngoài tầm kiểm soát và tiếp tục sống khi các tế bào khác bình thường sẽ chết. Các tế bào tích tụ tạo thành một khối u có thể phát triển ra ngoài túi mật và lan sang các khu vực khác của cơ thể.
Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ ung thư túi mật bao gồm:
Ung thư túi mật phổ biến hơn ở phụ nữ.
Nguy cơ ung thư túi mật tăng lên khi già đi.
Tiền sử sỏi mật
Ung thư túi mật thường gặp nhất ở những người bị sỏi mật hoặc đã từng bị sỏi mật. Sỏi mật lớn có thể ảnh hưởng đến tính mạng. Tuy nhiên, sỏi mật lớn thì phổ biến nhưng việc dẫn đến ung thư túi mật là rất hiếm.
Mắc các bệnh liên quan đến túi mật
Người bệnh mắc các bệnh liên quan đến túi mật khác có thể làm tăng nguy cơ ung thư túi mật bao gồm polyp, viêm mãn tính và nhiễm trùng.
Viêm đường mật
Viêm đường mật xơ cứng nguyên phát, gây viêm các ống dẫn mật từ túi mật và gan, làm tăng nguy cơ ung thư túi mật.
Chẩn đoán ung thư túi mật
Các xét nghiệm và thủ tục được sử dụng để chẩn đoán ung thư túi mật bao gồm:
Xét nghiệm máu. Xét nghiệm máu để đánh giá chức năng gan của bạn có thể giúp bác sĩ xác định nguyên nhân gây ra các dấu hiệu và triệu chứng.
Các thủ tục để tạo ra hình ảnh của túi mật. Các xét nghiệm hình ảnh có thể tạo ra hình ảnh của túi mật bao gồm siêu âm, chụp cắt lớp vi tính (CT) và chụp cộng hưởng từ (MRI).
Xác định mức độ ung thư túi mật
Sau khi chẩn đoán ung thư túi mật, bác sĩ sẽ làm việc để tìm ra mức độ (giai đoạn) của bệnh ung thư. Giai đoạn ung thư túi mật của bạn giúp xác định tiên lượng và các lựa chọn điều trị của bạn.
Các xét nghiệm và thủ tục được sử dụng để phân giai đoạn ung thư túi mật bao gồm:
Giải phẫu thăm dò
Bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật để xem xét bên trong bụng của bạn để tìm các dấu hiệu cho thấy ung thư túi mật đã di căn hay chưa.
Trong quy trình nội soi ổ bụng, bác sĩ phẫu thuật sẽ rạch một đường nhỏ trên bụng của bạn và đưa một máy quay siêu nhỏ vào. Máy ảnh cho phép bác sĩ phẫu thuật kiểm tra các cơ quan xung quanh túi mật của bạn để tìm các dấu hiệu cho thấy ung thư đang tiến triển trong giai đoạn nào.
Tiếp theo là xét nghiệm hình ảnh ghi lại nơi thuốc nhuộm đi qua. Các xét nghiệm này có thể cho thấy sự tắc nghẽn trong đường mật, bao gồm chụp đường mật cộng hưởng từ và chụp mật tụy ngược dòng qua nội soi (ERCP).
Các xét nghiệm hình ảnh bổ sung
Hầu hết những người bị ung thư túi mật sẽ trải qua một loạt các cuộc chụp cắt lớp để giúp xác định xem ung thư đã lan rộng hay vẫn còn khu trú. Việc quét nào nên được thực hiện khác nhau tùy thuộc vào hoàn cảnh của bạn. Quét thông thường bao gồm chụp CT và MRI vùng bụng và ngực.
Điều trị ung thư túi mật
Mục tiêu ban đầu của việc điều trị là loại bỏ ung thư túi mật, nếu điều đó không thể thực hiện được, các liệu pháp khác có thể giúp kiểm soát sự lây lan của bệnh và giữ cho bạn cảm thấy thoải mái nhất có thể.
Phẫu thuật ung thư túi mật giai đoạn đầu
Phẫu thuật có thể là một lựa chọn nếu bạn bị ung thư túi mật giai đoạn đầu. Các tùy chọn bao gồm:
Phẫu thuật cắt bỏ túi mật
Phẫu thuật cắt bỏ túi mật và một phần gan
Nếu ung thư túi mật của bạn rất nhỏ và có thể được loại bỏ hoàn toàn bằng phương pháp cắt túi mật. Còn nếu có nguy cơ tế bào ung thư vẫn còn sau khi phẫu thuật, bác sĩ có thể đề nghị hóa trị hoặc các phương pháp điều trị khác.
Hóa trị liệu
Hóa trị sử dụng thuốc để tiêu diệt các tế bào đang phát triển nhanh chóng, bao gồm cả tế bào ung thư. Hóa trị có thể được thực hiện qua tĩnh mạch ở cánh tay của bạn, ở dạng thuốc viên hoặc cả hai.
Hóa trị có thể được khuyến khích sau khi phẫu thuật nếu có nguy cơ vẫn còn một số tế bào ung thư túi mật. Nó cũng có thể được sử dụng để kiểm soát ung thư nếu phẫu thuật không phải là một lựa chọn.
Xạ trị
Xạ trị sử dụng chùm năng lượng công suất cao, chẳng hạn như tia X và proton, để tiêu diệt tế bào ung thư. Các chùm năng lượng đến từ một cỗ máy di chuyển xung quanh bạn khi bạn nằm trên bàn.
Xạ trị đôi khi được kết hợp với hóa trị sau khi phẫu thuật ung thư túi mật nếu ung thư không thể được loại bỏ hoàn toàn. Xạ trị cũng có thể kiểm soát ung thư túi mật gây đau nếu phẫu thuật không phải là một lựa chọn.
Điều trị bằng thuốc nhắm mục tiêu
Các phương pháp điều trị bằng thuốc nhắm mục tiêu tập trung vào những điểm yếu cụ thể có trong tế bào ung thư. Bằng cách ngăn chặn những điểm yếu này, các phương pháp điều trị bằng thuốc nhắm mục tiêu có thể khiến các tế bào ung thư chết. Thuốc nhắm mục tiêu có thể là một lựa chọn cho những người bị ung thư túi mật giai đoạn cuối.
Liệu pháp miễn dịch
Liệu pháp miễn dịch là một phương pháp điều trị bằng thuốc giúp hệ thống miễn dịch của bạn chống lại ung thư. Hệ thống miễn dịch chống lại bệnh tật của cơ thể bạn có thể không tấn công ung thư vì các tế bào ung thư sản xuất các protein khiến các tế bào của hệ thống miễn dịch khó nhận ra các tế bào ung thư là nguy hiểm. Liệu pháp miễn dịch hoạt động bằng cách can thiệp vào quá trình đó.
Liệu pháp miễn dịch có thể là một lựa chọn để điều trị ung thư túi mật giai đoạn muộn.
Ngăn ngừa ung thư túi mật
Ngăn ngừa các bệnh liên quan đến túi mật có thể là cách tốt nhất để phòng ngừa căn bệnh nguy hiểm này. Theo đó bạn cần:
Ăn uống khoa học để giữ gìn túi mật luôn khỏe mạnh: ăn nhiều rau xanh, trái cây, ăn đúng giờ, không bỏ bữa, đặc biệt là bữa sáng.
Tập thể dục thường xuyên mỗi ngày giúp túi mật và đường mật co bóp tốt hơn.
Uống nhiều nước, tẩy giun định kỳ.